Faillissement aanvragen
Je kan als ondernemer in zwaar weer komen. De markt kan tegenzitten, er is onvoldoende kapitaal beschikbaar of klanten betalen hun rekeningen niet waardoor je zelf in de problemen komt. Soms lopen de schulden zo hoog op dat er geen andere oplossing meer is en er niets anders op zit dan een faillissement aanvragen. Dit kan je zelf doen, maar anderen kunnen dat ook.
Wat is een faillissement?
Een faillissement is de toestand van een ondernemer die niet in staat is om aan zijn verplichtingen te voldoen, terwijl er door de rechter beslag is gelegd op het hele vermogen van het bedrijf. Zowel een rechtspersoon (zoals een bv) of een natuurlijk persoon (de eigenaar van een eenmanszaak) kan failliet worden verklaard. Bij een faillissement is er sprake van een voortdurend tekort aan financiële middelen.
Wanneer vraag je een faillissement aan?
Als een bedrijf in zwaar weer zit en niet langer aan betalingsverplichtingen kan voldoen en de vooruitzichten weinig hoopgevend zijn, kan je er als ondernemer voor kiezen om je failliet te laten verklaren. Dit gebeurt als je geen betalingsafspraken meer kunt maken met je schuldeisers. Of je dat gaat doen, bepaal je als ondernemer zelf. Bij grote ondernemingen moeten de aandeelhouders wel instemmen met de faillissementsaanvraag. Daarna kan het verzoek van faillietverklaring worden doorgezet.
Wie kan je faillissement aanvragen?
Een faillissement kan worden aangevraagd door meerdere partijen. Denk hierbij aan schuldeisers, het Openbaar Ministerie, de bewindvoerder in het geval van surseance (uitstel) van betaling, de aandeelhouders van het bedrijf of de ondernemer zelf. Hieronder leggen we uit hoe het proces verloopt als je zelf een faillissement aanvraagt of als een ander dit voor jou doet.
Je vraagt zelf een faillissement aan
Als je zelf je faillissement wil aanvragen moet je aan een aantal voorwaarden voldoen:
- Je hebt 2 of meer schulden, waarvan er 1 opeisbaar is. Opeisbaar betekent dat de betalingstermijn voorbij is.
- Je hebt deze schulden bij 2 of meer schuldeisers
- Je bent gestopt met betalen
Om het faillissement aan te vragen moet je naar de rechtbank die hoort bij je woonplaats. Daar lever je het formulier Eigen aangifte faillissement aan. Het is niet verplicht om een advocaat in te schakelen. En als er een zitting plaatsvindt, moet je bij de behandeling van de rechtszaak zijn.
Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt en het faillissement van een eenmanszaak of vof wil aanvragen, moet je partner de aanvraag ook ondertekenen. Als je bestuurder van een bedrijf met een rechtspersoon (bv of nv) met aandeelhouders bent, moeten de aandeelhouders akkoord gaan.
Een ander vraagt je faillissement aan
Ook iemand anders kan jou failliet laten verklaren bij de rechtbank. Onder meer schuldeisers, je aandeelhouders, het Openbaar Ministerie en de rechtbank kunnen dit doen. Zij kunnen de procedure starten als:
- Je 2 of meer schulden hebt, waarvan er 1 opeisbaar is
- Je 2 of meer schuldeisers hebt
- Je bent gestopt met betalen.
Als een ander je onderneming failliet wil verklaren hoef je niet naar de behandeling van de rechtszaak te komen. De rechter beslist tijdens de zitting of je wel of niet failliet bent
Niet eens met de faillissementsaanvraag?
Het kan natuurlijk zo zijn dat je het niet eens bent met de faillissementsaanvraag. Dan kun je dat aan de rechtbank laten weten. Je moet dan bewijzen dat je je schulden kunt betalen. Dit kan je op twee manieren doen:
- Je vertelt dit tijdens de zitting vertellen
- Je kunt het laten weten met een brief
Als schuldeiser faillissement aanvragen
Als je schuldeiser bent en je klant helemaal niet meer betaalt, kun je ervoor kiezen om het faillissement voor je klant aan te vragen. Je aanvraag moet dan wel aan een aantal eisen voldoen:
- De aanvraag gaat via een advocaat
- De klant heeft minimaal 2 schuldeisers
- De klant heeft minstens 2 schulden, waarvan er minstens 1 direct opeisbaar is
- Je klant is helemaal gestopt met betalen
Hoofdvordering of steunvordering
Als je het faillissement voor iemand anders aanvraagt, maak je aanspraak op het geld dat de klant je nog schuldig is. Dat heet de hoofdverordening. De tweede schuldeiser heeft steunverordening, die heb je nodig om het faillissement aan te vragen. Je hoeft zelf niet te bewijzen dat de klant schulden heeft bij de andere schuldeiser.
Faillissement aanvragen als incassomaatregel
Vaak gebeurt het dat een schuldenaar na een faillissementsaanvraag alsnog gaat betalen. Daarom kan een faillissement aanvragen een handige incassomaatregel zijn. Of dat de moeite waard is hangt onder andere af van de hoogte van de vordering, de vermogenspositie van de debiteur en je plaats in de rangorde van schuldeisers.
Het is handig om vooraf te kijken of je niet betalende klant van tevoren in het Centraal Insolventieregister staat. Hier vind je gegevens over faillissementen, surseances van betaling en schuldsanering. Dit geeft je meer inzicht in de situatie van de klant.
Minnelijk akkoord
Als je klant werkelijk failliet gaat, is de kans klein dat je je geld uiteindelijk terugkrijgt. Soms is het daarom verstandiger om een minnelijk akkoord met je klant te sluiten. Je spreekt dan met de schuldenaar een betalingsregeling af. Als je klant zich daar niet aan houdt, kun je alsnog een faillissementsaanvraag doen.
Stappenplan: hoe vraag je een faillissement aan?
Als je een faillissement wil aanvragen, moet je naar de rechtbank in het werkgebied waar je woont of waar je bedrijf statutair is gevestigd. Een advocaat is hierbij niet verplicht. Om een faillissement aan te vragen moet je de volgende stappen doorlopen.
-
Als eerst moet je een formulier voor een faillissementsverzoek indienen. Dat doe je met je DigiD. Welk formulier je nodig hebt hangt af van welke rechtsvorm je bedrijf heeft. De verzoeker voor een faillissement kan zijn:
Een natuurlijk persoon
Dit is iemand zonder rechtspersoonlijkheid (zoals een bv, nv, of stichting). Een natuurlijk persoon wordt ook wel particulier genoemd. Natuurlijke personen moeten hun faillissement via dit formulier aanvragen. Als je onder curatele staat, moet je curator het verzoek ook ondertekenen. Sta je onder bewind? Dan moet je bewindvoerder het verzoek indienen.
Natuurlijk persoon met onderneming
Dit zijn mensen met een onderneming, zonder rechtspersoonlijkheid. Denk hierbij aan een zzp’er, een ondernemer met een vof of iemand die als beherend vennoot samenwerkt in een commanditaire vennootschap. Voor elke ondernemingsvorm geldt een ander formulier. Klik op de ondernemingsvorm die jij hebt voor het juiste formulier.
Heb je een eenmanszaak en ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap? Dan moet je partner de aanvraag ook ondertekenen. Bij een vof en een commanditaire vennootschap moeten alle (beherende) vennoten het formulier ondertekenen.
Organisatie met rechtspersoonlijkheid
Ben je vertegenwoordiger van een organisatie met een rechtspersoonlijkheid zoals een bv, nv, stichting of vereniging? Ook dan geldt voor elke organisatievorm een eigen formulier. Klik op jouw organisatievorm voor het juiste formulier.
Als je het formulier hebt ingevuld, moet je het in tweevoud indienen bij de rechtbank. Je kan het opsturen of afgeven bij de rechtbank ter attentie van de insolventiegriffie. Wil je je toch niet failliet laten verklaren? Dan kun je je eigen aanvraag nog intrekken. Dit kan schriftelijk voordat de zitting plaatsvindt of tijdens de zitting zelf.
-
Enkele dagen nadat je je verzoek hebt ingediend, krijg je een oproep voor een zitting. In de oproep staat waar en wanneer de zitting is. Bij de meeste rechtbanken vindt deze plaats op dinsdag. Tijdens de zitting kun je je verzoek mondeling toelichten. Ook stelt de rechter vragen, controleert hij of je voldoet aan de voorwaarden voor een faillissement en beoordeelt hij of hij je verzoek kan toewijzen.
Als je geen behoefte hebt om je verzoek toe te lichten, kun je dit schriftelijk aan de rechtbank laten weten. Dat betekent niet altijd dat je ook niet hoeft te komen. Soms wil de rechter wel dat er een zitting plaatsvindt. Je krijgt dan alsnog een oproep om voor de rechter te verschijnen. Als je niet komt opdagen, kan dat nadelige gevolgen hebben voor jezelf.
Een medevennoot die het verzoek ook ondertekend heeft, wordt ook uitgenodigd voor een zitting. Als hij niet aanwezig wil zijn, moet je de rechter een schriftelijke volmacht overhandigen.
-
Meestal doet de rechter direct tijdens de zitting uitspraak. Als dat niet kan duurt de uitspraak meestal 1 tot 2 weken. Het vonnis krijg je dan opgestuurd. Als de rechter akkoord gaat met je verzoek, is je bedrijf per direct failliet. Ook stelt de rechter een curator en een rechter-commissaris aan.
De griffie van de rechtbank schrijft het vonnis in het faillissementenregister van de rechtbank en in het Centraal Insolventieregister (CIR). Ook wordt het vonnis bekendgemaakt in de Staatscourant.
-
Als je faillissementsverzoek wordt afgewezen en je bent het er niet mee eens, kun je in hoger beroep gaan. Dan bekijkt het gerechtshof je aanvraag in een nieuwe behandeling. Je moet binnen 8 dagen na de uitspraak in hoger beroep gaan, daarna is het te laat. Hiervoor heb je een advocaat nodig.
Als je het niet eens bent met de uitspraak van het hoger beroep, kun je vervolgens nog in cassatie. Dat moet wederom 8 dagen na de uitspraak. Bij een cassatieverzoek bekijkt een andere rechter de procedure opnieuw. Het gaat dus niet om een nieuwe inhoudelijke behandeling. Ook hiervoor heb je een advocaat nodig.
Wat gebeurt er na de faillietverklaring?
Als je failliet wordt verklaard, wordt er beslag gelegd op alle bezittingen, behalve de eerste levensbehoeften. Ook verlies je het beheer en de beschikking over het vermogen, dat beheert de curator. Al je post gaat vanaf dat moment rechtstreeks naar de curator. Ook controleert de curator de administratie en bezittingen, beschermt hij de bezittingen zodat er niets verdwijnt, en doet hij een onderzoek naar fraude of wanbeleid.
De curator probeert zoveel mogelijk opbrengsten te krijgen om de schuldeisers alsnog (deels) te betalen. Hij maakt een overzicht van het vermogen van de schuldenaar, de verordeningen van de schuldeisers en de volgorde van uitbetaling na verkoop van bezittingen van de schuldenaar. De rechter-commissaris houdt hier toezicht op.
Einde faillissement
Een faillissement kan op meerdere manieren eindigen:
- Een gebrek aan baten: Een curator kan een verzoek indienen om het faillissement op te heffen wegens een gebrek aan baten. Er zijn dan zo weinig bezittingen dat de curator de schuldeisers niet kan betalen. Als het faillissement is opgeheven, blijven de schulden bestaan en kunnen schuldenaars weer bij de schuldenaar aankloppen met hun schulden.
- Een akkoord met de schuldeisers: Een schuldenaar hoeft dan maar een deel van zijn schulden te betalen. Als het faillissement dan is beëindigd, mogen de schuldeisers de resterende schulden niet meer opeisen.
- Het werk van de curator zit erop en er is geen akkoord: Als de schuldeisers niet akkoord gaan met het voorstel van de curator, dan mag de curator niet nog een keer een voorstel doen. De bezittingen van het bedrijf worden dan verkocht, en met de opbrengsten daarvan worden de schuldeisers zo veel mogelijk betaald. Als het faillissement is beëindigd blijven de schulden die nog niet zijn betaald bestaan en kunnen de schuldeisers de rest van de schuld weer opeisen.
- Omzetting naar wettelijke schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp): De schuldenaar verzoekt de rechter om het faillissement om te zetten naar de wettelijke schuldsanering en de rechter gaat hiermee akkoord. Dan gaat het schuldsaneringstraject in.
- Vernietiging van het faillissement: Dit kan gebeuren na verzet, hoger beroep of cassatie.
Aansprakelijkheid voor de schulden na het faillissement
Wie er aansprakelijk is voor de schulden van het faillissement hangt af van de rechtsvorm van je bedrijf. Bij een bedrijf zonder rechtspersoonlijkheid, zoals een eenmanszaak of vof, ben je privé aansprakelijk voor de schulden die je bedrijf heeft gemaakt.
Als je bedrijf een rechtspersoon is, zoals een bv of een nv, dan hoef je schuldeisers in principe niet uit eigen zak te betalen. Tenzij je op persoonlijke titel hebt meegetekend voor een schuld of als er is sprake van wanbeleid.
Veelgestelde vragen
Een faillissement voorkomen is bijna altijd de beste oplossing. Hiervoor zijn verschillende opties. Het belangrijkste is om afspraken te maken met je schuldeisers en deze afspraken na te komen. Ook moet je kijken naar je bedrijfsvoering. Denk bijvoorbeeld aan herstructurering of herfinanciering. Ook kun je je bedrijf verkopen of een doorstart maken.
Als je je eigen faillissement aanvraagt is het niet verplicht om een advocaat in te schakelen, maar het is wel verstandig om advies te vragen over de mogelijke gevolgen. De aanvraag en de zitting kun je wel zonder advocaat doen. Als je in hoger beroep of cassatie gaat heb je daarentegen wel een advocaat nodig.
Als je als schuldeiser een faillissement over een schuldenaar wil aanvragen heb je ook een advocaat nodig.
Een curator is een persoon, meestal een advocaat, die door de rechter is aangesteld om op te treden namens het bedrijf. De curator beheert het vermogen van degene die failliet is gegaan en verdeelt dit over de schuldeisers.
Ja, je kan een nieuw bedrijf starten. Maar je moet er wel rekening mee houden dat oude schuldeisers, zoals de Belastingdienst, weer kunnen aankloppen om de oude nog openstaande schulden te innen. Het is daarom verstandig om je goed te laten adviseren voordat je deze beslissing neemt.
Laura Smit is werkzaam als journalist. Zij schrijft verschillende teksten voor websites binnen de financiële dienstverlening. Ze heeft een Bachelor Journalistiek van Hogeschool Windesheim te Zwolle behaald.
