Kostprijs berekenen

  • Auteur:

    Milou Ros is werkzaam als financieel tekstschrijver. Zij schrijft teksten voor verschillende websites in de financiële dienstverlening en heeft een Bachelor Journalistiek van Hogeschool Windesheim te Zwolle behaald.

  • Bijgewerkt op: 12 april 2023
  • Gecontroleerd op: 9 oktober 2023
  • Leestijd: 7 minuten

Wanneer je als ondernemer een product of dienst aanbiedt, moet je de juiste kostprijs berekenen. Deze is namelijk belangrijk om te bepalen wat de verkoopprijs moet zijn om winst te maken. Hoe bereken je de kostprijs? Met welke kosten moet je rekening houden?

Wat is een kostprijs?

De kostprijs wordt gevormd door de totale kosten die je maakt om je product of dienst te kunnen aanbieden of leveren. De kostprijs bestaat uit een aantal verschillende kosten, namelijk indirecte kosten en directe kosten. Indirecte kosten zijn onder andere loonkosten en de kosten voor het gebruik van machines en apparatuur. Directe kosten zijn bijvoorbeeld de kosten voor het materiaal dat je gebruikt.

Daarnaast wordt er gesproken van variabele kosten en vaste kosten. Variabele kosten zijn bijvoorbeeld verzendkosten en de inkoopkosten. Vaste kosten bestaan vaak uit onder meer huur, personeelskosten en verzekeringen. Al deze kosten zijn noodzakelijk om te weten voordat je producten of diensten gaat aanbieden, want dit zijn de kosten die moeten worden terugverdiend.

De kostprijs bestaat dus uit:

Variabele kosten

De variabele kosten voor een onderneming zijn kosten die kunnen veranderen. Kosten veranderen wanneer de productiegrootte verandert. Hoe meer er wordt ingekocht, hoe hoger de kosten komen te liggen.

De variabele kosten voor een onderneming kunnen onder andere bestaan uit:

Variabele kosten kunnen op drie verschillende manieren toenemen wanneer de productiegrootte verandert:

Inkoopkosten berekenen

Als je een product maakt, koop je daarvoor materiaal in. Als je goederen verkoopt, koop je deze wellicht in bij een leverancier. De kosten die hiervoor worden gemaakt, zijn de inkoopkosten. Dit is een essentieel onderdeel van de kostprijs.

De inkoopkosten van een onderneming zijn afhankelijk van hetgeen wordt ingekocht en hoeveel er wordt ingekocht. Je dient daarom vast te stellen wat en hoeveel je nodig hebt voor je product of dienst. Daarna moet er worden gekeken naar de kosten hiervan. Als je exact weet hoeveel de inkoopkosten zijn, is één van de belangrijkste onderdelen van de kostprijs bekend.

Formule variabele kosten berekenen

Wanneer je weet wat het totaal aan variabele kosten in een bepaalde periode is, kunnen de variabele kosten per stuk worden berekend. Hieronder staat een voorbeeldberekening.

€ 5.000 (totaal aan variabele kosten) : 2000 (totale productiegrootte) = € 2,50 aan variabele kosten per product

Vaste kosten

Ondernemers krijgen standaard te maken met vaste kosten. Deze vaste kosten maken onderdeel uit van de kostprijs. Je moet onder andere de volgende punten meenemen voor de vaste kosten:

Het is belangrijk dat je de constante kosten verdeelt over de goederen of diensten. Zo weet je wat de vaste kosten voor je producten en/of diensten zijn en kan je deze daarin doorberekenen.

De vaste lasten verdeel je op twee mogelijke manieren:

Integrale kostprijs berekenen

Deze methode is vrij eenvoudig: je telt alle vaste kosten bij elkaar op en deelt de totale kosten door het totaal aantal producten of diensten dat wordt aangeboden. Dan is de kostprijs per stuk hetzelfde voor het volledige aanbod van de onderneming.

Activity Based Costing berekenen

De ABC-methode is gericht op het berekenen van activity based costing. Deze methode is ingewikkelder dan de integrale kostenberekening. Hierbij wordt de kostprijs aan een product toegekend op basis van de activiteiten die het doorloopt in het productieproces.

Je gaat na langs welke verschillende afdelingen het product gaat, voordat deze kan worden aangeboden of geleverd. Evenredig daaraan worden vervolgens de vaste lasten verdeeld. Wanneer een product langs meer afdelingen gaat dan een ander product, zijn de vaste kosten voor dit product dan hoger.

Kostprijs berekenen

Je kan de kostprijs berekenen aan de hand van een aantal stappen. Hierbij moet voor alle kosten en de productiegrootte worden uitgegaan van één bepaalde periode, bijvoorbeeld een maand of kwartaal.

  • 1

    Variabele kosten uitzoeken

  • 2

    Vaste kosten uitzoeken

  • 3

    Aantal producten vaststellen

  • 4

    Variabele kosten berekenen

  • 5

    Vaste kosten berekenen

  • 6

    Variabele en vaste kosten bij elkaar optellen

  • 7

    Totale kosten delen door de productiegrootte voor kostprijs per product

Verschil kostprijs en verkoopprijs

De kostprijs is dus de prijs die je kwijt bent aan het kunnen aanbieden of leveren van het product of de dienst. Wanneer je deze prijs terugkrijgt, heb je je kosten terugverdiend, maar nog geen winst gemaakt. Een kostprijs is daarom niet hetzelfde als een verkoopprijs. De verkoopprijs moet hoger liggen dan de kostprijs.

Winstmarge berekenen

Het verschil tussen de verkoopprijs en de kostprijs is de winstmarge. Dat is het bedrag dat je uiteindelijk verdient aan winst. De verkoopprijs exclusief btw is het bedrag dat je mag houden als een klant iets van je koopt. Van dit bedrag moet de kostprijs worden afgetrokken om vervolgens op de winstmarge uit te komen. Hieronder staat een voorbeeldberekening:

€ 100 (verkoopprijs van het product) – € 50,00 (kostprijs van het product) = € 50,00 oftewel 50% aan winstmarge

Winstmarge bepalen

Je wil natuurlijk op een zo hoog mogelijk winstpercentage uitkomen. Je winstmarge moet echter wel redelijk zijn. Daarom moet je voor alle producten en diensten nagaan welke prijs je ervoor kan vragen. Dit doe je aan de hand van een aantal punten:

Veelgestelde vragen

Wat kunnen valkuilen zijn voor ondernemers?

Je moet als ondernemer niet vergeten rekening te houden met inflatie wanneer je de kostprijs berekent. Het kan verstandig zijn de prijzen jaarlijks te wijzigen, omdat je kosten bijvoorbeeld ook hoger zijn komen te liggen door inflatie. Daarnaast moet je je kostprijs niet te laag inschatten, omdat dit van invloed is op de winst die je kan maken. Een lagere prijs aanhouden dan producenten van vergelijkbare producten lijkt goed voor de verkoop, maar een scherpe prijsstrategie kan ervoor zorgen dat je weinig verdient.

Waaruit bestaat de kostprijs?

De kostprijs bestaat uit variabele kosten, zoals verzendkosten, en vaste kosten, zoals de huur van het bedrijfspand. Daarnaast spreekt men van directe en indirecte kosten. Directe kosten zijn bijvoorbeeld de kosten voor grondstoffen en materiaal, terwijl indirecte kosten ontstaan door onder meer het gebruik van machines.

Hoe bereken ik de kostprijs?

Het berekenen van de kostprijs doe je door je vaste en variabele kosten in een periode vast te stellen, de productiegrootte in die periode te bepalen en het totaal aan kosten te delen door de productiegrootte. Het resultaat is de kostprijs per product.

Wat is het verschil tussen de kostprijs en de verkoopprijs?

De kostprijs is het totaal aan kosten voor de productie. Dit zijn kosten die je maakt en moet terugverdienen om geen verlies te draaien. De verkoopprijs is de prijs waarvoor je je producten of diensten te koop zet. Het verschil tussen de verkoopprijs en de kostprijs is de winstmarge en vormt de inkomst van de onderneming.

Wat houdt jaarlijkse prijsindexatie in?

Ieder jaar wordt geld net wat minder waard. Dat komt door inflatie. Om hierop in te spelen en ervoor te zorgen dat je geen omzet verliest, kan je je prijzen periodiek verhogen. Als je je prijzen jaarlijks verhoogd in verband met inflatie, noem je dit een jaarlijkse prijsindexatie. Bij indexeren beoordeel je dus of de prijs nog hoog genoeg is om de kostprijs te dekken en winst te maken.