Home » ZZP » Zwangerschapsverlof als ondernemer

Zwangerschapsverlof als ondernemer

Veel vrouwelijke ondernemers maken zich er weleens zorgen over: wat zijn de gevolgen voor mijn bedrijf als ik zwanger word? Toch hoef je je als ondernemer met een kinderwens niet veel zorgen te maken in Nederland. Je hebt namelijk net als mensen in vaste dienst recht op zwangerschapsverlof.

Wat is zwangerschapsverlof?

In Nederland hebben alle werkende vrouwen recht op zwangerschapsverlof. Het maakt dus niet uit of je in loondienst of als zelfstandig ondernemer werkt. De financiële compensatie voor de periode waarin ondernemers door zwangerschap niet kunnen werken is sinds 2008 geregeld via de regelgeving Zelfstandige en Zwanger (ZEZ). Hoewel iedereen altijd over zwangerschapsverlof praat, gaat het in principe om zwangerschaps- en bevallingsverlof.

Hoelang duurt zwangerschapsverlof en bevallingsverlof?

Bij elkaar duren het zwangerschaps- en bevallingsverlof minstens 16 weken. Een deel hiervan is het zwangerschapsverlof en het andere deel is het bevallingsverlof. Hoe je dit indeelt, mag je voor een deel zelf bepalen. Zwangerschapsverlof duurt 4 tot 6 weken. Je kan dus zelf bepalen of je je verlof 4, 5 of 6 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum wil laten ingaan. Afhankelijk daarvan heb je na de bevalling recht op minstens 10 weken bevallingsverlof. Bij 4 weken zwangerschapsverlof heb je recht op 12 weken bevallingsverlof, bij 5 weken zwangerschapsverlof op 11 weken bevallingsverlof en bij 6 weken zwangerschapsverlof op 10 weken bevallingsverlof.

Uiteindelijk hangt het totaal aantal weken aan zwangerschaps- en bevallingsverlof samen af van de uitgerekende bevallingsdatum en de daadwerkelijke datum waarop je kind wordt geboren. Het verlof kan namelijk ook langer duren dan 16 weken. Hoe dat werkt, leggen we hieronder uit.

Berekenen zwangerschapsverlof

Hoelang je zwangerschapsverlof duurt en wanneer deze begint, kun je gemakkelijk zelf berekenen. Je moet uitgaan van je uitgerekende bevallingsdatum. Vanaf daar tel je dan 4, 5 of 6 weken terug, afhankelijk van hoeveel weken je vooraf wilt. Als je dat doet, weet je de startdatum van je zwangerschapsverlof. Deze regel is gelijk aan mensen in vaste dienst en zelfstandig ondernemers. 

Word je kind laat geboren? Dan krijg je de dagen na de uitgerekende datum cadeau. Als je dus een week na de uitgerekende datum bevalt en je bent 4 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum met verlof gegaan, heb je nog steeds recht op de resterende 12 weken bevallingsverlof. 

Berekenen bevallingsverlof 

Hoelang je bevallingsverlof duurt bereken je eigenlijk op dezelfde manier. Tel vanaf de dag van de geboorte van je kind door tot het aantal weken bevallingsverlof dat je nog tegoed hebt. Ook als je eerder bent bevallen dan je uitgerekende bevallingsdatum begin je te tellen op de datum waarop je kind was uitgerekend. De dagen dat je kind te vroeg is geboren, mag je bij je bevallingsverlof optellen. Als je dus bijvoorbeeld met 6 weken zwangerschapsverlof hebt genomen, heb je nog recht op 10 weken verlof. 

---

Zwangerschapsverlof en ondernemer

Je hebt dus niet alleen als werknemer recht op 16 weken zwangerschapsverlof. Ook ondernemers kunnen hier gebruik van maken. Je hebt dan namelijk via de ZEZ-regeling (Zelfstandig en Zwanger) recht op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering. Je moet deze zwangerschapsuitkering, dus het zwangerschapsverlof, aanvragen bij het UWV.

De ZEZ-uitkering

De regeling ZEZ is in het leven geroepen om de gezondheid van zwangere vrouwen en hun ongeboren en pasgeboren kind te beschermen. Voordat deze regeling er was moesten vrouwen zelf de financiële zorg dragen voor de periode dat ze door en na hun zwangerschap niet konden werken. Hierdoor werkten vrouwen vaak zo lang mogelijk tot aan de bevalling door en begonnen zij daarna zo snel mogelijk weer met werken, met alle risico’s van dien.

Wat zijn de voorwaarden voor de ZEZ?

Om in aanmerking te komen voor een zwangerschapsuitkering moet je aan één van de onderstaande voorwaarden voldoen:

• Je bent een zelfstandig beroepsbeoefenaar. Denk hierbij aan freelancers, directeuren, artiesten, huisartsen en gastouders. 
• Je bent directeur-grootaandeelhouder (dga) of medeaandeelhouder van het bedrijf. 
• Je bent een meewerkend echtgenoot of je bent partner van een zelfstandige. 
• Je bent alfahulp of particuliere huishoudelijke hulp als beroepsbeoefenaar met een arbeidsovereenkomst. 
• Je bent hulp in de huishouding of zorgverlener bij iemand met een persoonsgebonden budget (pgb). 

Wanneer moet je de ZEZ-uitkering aanvragen?

Je moet je zwangerschapsuitkering aanvragen bij het UWV. Dit kan 4 tot 2 weken vóór de datum waarop je de uitkering voor het eerst wil ontvangen. Dit is de datum waarop je zwangerschapsverlof ingaat. Het is ook mogelijk om de zwangerschapsuitkering achteraf aan te vragen. Het met terugwerkende kracht aanvragen kan tot 1 jaar. Je ontvangt dan alleen een ZEZ-uitkering over de periode binnen dat jaar waarin je recht had op de uitkering.

Voor de aanvraag heb je een aantal gegevens nodig: 

• Burgerservicenummer (BSN).
• Zwangerschapsverklaring van je huisarts of verloskundige. Let op: hierop moet de uitgerekende datum staan. 
• De inkomensgegevens van je laatste belastingaangifte.
• Het aantal uren dat je vorig kalenderjaar, dus het jaar voor de aanvraag, hebt gewerkt. 
• Als je een vervanger hebt, moet je de gegevens van je vervanger doorgeven. 
• Heb je een vrijwillige verzekering bij het UWV? Geef deze gegevens dan ook door. 

Hoeveel ZEZ-uitkering krijg je?

Voor de hoogte van de zwangerschaps- en bevallingsuitkering wordt gekeken naar je inkomsten van het afgelopen kalenderjaar, maar het bedrag is nooit hoger dan het wettelijk bruto minimumloon. Dit bedrag krijg je als je minimaal 1.225 uur hebt gewerkt. Je krijgt dan ook 8% vakantietoeslag.

Heb je minder dan 1.225 uur gedraaid? Dan is je uitkering lager. Het UWV kijkt dan naar je winst en inkomsten van het vorige kalenderjaar of van de afgelopen 5 kalenderjaren. Als je in het jaar van je zwangerschap bent begonnen, kijkt het UWV naar de winst of inkomsten over de dagen dat je werkte als zelfstandig ondernemer voordat je met verlof ging.

Verlening van de ZEZ

Soms is het zo dat je 10 weken na de bevalling nog niet klaar bent om weer aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld door complicaties tijdens je bevalling of omdat je langer herstel nodig hebt na de bevalling. Als dat het geval is, kun je een verlenging van je ZEZ-uitkering aanvragen. Dit geldt ook als je baby langer in het ziekenhuis moet blijven, ziek wordt na de geboorte, intensieve zorg nodig heeft of als er medische problemen spelen.

ZEZ en in verwachting van een meerling

Zoals we eerder hebben genoemd, heb je bij zwangerschap van een tweeling of meerling langer recht op verlof. De ZEZ-uitkering duurt dan ook langer, namelijk minimaal 20 weken. In dit geval gaat het zwangerschapsverlof eerder in, namelijk 10 weken voor de uitgerekende datum. Wil je dit later laten ingaan? Dan mag dat tot maximaal 8 weken voor de uitgerekende datum. 

---

Opdrachtgevers inlichten 

Als ondernemer ben je dus een tijd uit de running. Het is daarom netjes om je opdrachtgevers, klanten en eventueel je personeel of compagnons op tijd in te lichten. Het is niet verplicht om te zeggen dat het om een zwangerschap gaat, maar het is wel open en transparant. Bovendien weten zij dan ook waar ze aan toe zijn. 

Zeker bij langdurige opdrachten of een opdracht die nog loopt terwijl je verlof al begint, is het belangrijk om dit tijdig te bespreken. Denk daarbij na over een oplossing voor de werkzaamheden die je tijdelijk niet wil uitvoeren. Misschien kun je voor bepaalde taken vooruitwerken of bepaalde dingen afronden voordat je met verlof gaat. Ook kan het zijn dat je een goede vervanger kent die je wil aanraden. Ga daarom met opdrachtgevers in gesprek over deze punten of om andere afspraken te maken. 

Terug naar je werk na je zwangerschapsverlof

Nadat je je kindje hebt gekregen, moet je weer aan de slag. Of je weer fulltime aan de slag gaat, of misschien toch minder gaat werken, bepaal je natuurlijk helemaal zelf. Let wel op: als ondernemer heb je geen recht op ouderschapsverlof. En als vader heb je geen recht op vaderschapsverlof. Als je tijd vrij wilt maken voor je kind, moet je dat dus zelf doen. 

Weet je nog niet precies hoeveel uur je aan de slag wil gaan en wat er haalbaar is? Neem dan niet te veel hooi op je vork en begin met een paar opdrachten, zodat je goed in het nieuwe ritme kan komen. Een groot voordeel van ondernemerschap is dat je flexibel bent en je werkuren zelf in kunt plannen. Hierdoor kun je ook rekening houden met het ritme van je gezin en kindje. 

Kinderopvangtoeslag

Het is zeker fijn om tijdens je werkuren je aandacht volledig bij je werk te kunnen hebben. Daarom is het, zeker als je ook een thuiskantoor hebt, een idee om voor kinderopvang te kiezen. Ook als zzp’er heb je daarbij recht op kinderopvangtoeslag. Kinderopvangtoeslag dekt een deel van de kosten voor de kinderopvang. Je vraagt de toeslag aan via de Belastingdienst. 

---

Werkgever en zwangerschapsverlof

Ook als je personeel in dienst hebt, kun je te maken krijgen met zwangerschapsverlof als één van je werknemers zwanger is. Een medewerker in dienst heeft ook recht op 6 weken zwangerschapsverlof en 10 weken bevallingsverlof. Hier geldt ook dat het aantal weken van de zwangerschaps- en bevallingsverlof bij elkaar opgeteld en verrekend worden. Stopt je werkneemster dus 4 weken voor de uitgerekende datum met werken? Dan heeft zij recht op 12 weken bevallingsverlof. 

In principe ligt de keuze voor zwangerschapsverlof bij de werkneemster en mag je als werkgever deze keuze niet weigeren. Maar als de werkneemster door het zwanger zijn niet meer volledig kan werken, moet ze wel 6 weken voor de uitgerekende datum stoppen. Ook kan de werkneemster bij ziekte rond deze periode een ziektewetuitkering krijgen. 

Vakantiedagen

Tijdens het verlof gaat de opbouw van vakantiedagen gewoon door. Als werkgever mag je niet vragen of de aanstaande moeder deze op wil nemen. Voor feestdagen krijgt een werknemer geen extra verlofdagen. 

Extra bevallingsverlof

Als een medewerker een tweeling of meerling verwacht, heeft zij recht op extra verlof. Bij de geboorte van een tweeling of meerling heeft zij voor de bevalling recht op 8 tot 10 weken verlof, uitgaande van de uitgerekende datum. Het totale verlof komt dan uit op 20 weken. Soms moet een baby na de geboorte langer in het ziekenhuis blijven. Ook dan kun je recht hebben op extra verlof. 

Geboorteverlof

Ook de andere ouders van het kind hebben na de geboorte recht op verlof. Dit gaat om de vader of een meemoeder, de ouder die niet bevalt. Dit geboorteverlof duurt 5 dagen en is geregeld in de Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG). Of de partner een fulltime of parttime contract heeft, maakt hierbij niet uit. Met dit verlof heeft de partner het recht om 4 weken na de bevalling dit aantal dagen op te nemen met behoud van salaris. 

Naast deze 5 dagen hebben partners ook de kans om 9 weken extra geboorteverlof op te nemen. Dit gaat om 9 weken, waarbij ze recht hebben op een uitkering ter hoogte van 70% van het salaris. 

Veelgestelde vragen